2016年12月30日 星期五

gí-bûn kàu-io̍k tī Tâi-oân

Lán kin-á日 kā 學生gín-á 講 國中高中ê國文教育內容,in 一年á ê lóng 長短來,lán 束信 長短講。 Lán 本底 beh 問 in, kám 知影 文學ê 價值 kap 好 bái。也有講 localization kap globalization 文創。

頭起先 in 真 lún-tù 無 siáⁿ 愛講, lóng 回 講 考了 lóng phiaⁿ sak去ah, koh 講,畢業隨 kā 賣 hō͘ 收字紙ê,koh kā lâm 水。 In 講 kah 歡喜, lán lóng 無 kā in 擋, 了後 in  chiah 開始 想起 洪醒夫、壓不扁的玫瑰、一桿秤仔、再別康橋、張曼娟...等等。算 bē bái ah。 Lán tio̍h kā in 問講, 為怎樣 ē 選 chiah-ê 文章? In chiah-ê  文章價值是siáⁿ? In chiah-ê 作家 追求ê 價值 是 siáⁿ?

In 當然無法度回答,chit-ê 無 標準答案 ê 問題。Lán 一直引導, pháng 技術無夠好, iah 是 in 無愛 去動 頭殼想, mā 是 無回答ê聲音 出--來。 Lán tio̍h 分拆 kā in 講:自lán 讀 國文, 讀課文了,作者介紹 nih, lán lóng m̄-bat 看 tio̍h 作者 in ê pē-bú, in ê 先生, iah 是 kā in 啟蒙 ê 人, in hiah-ê 人 lóng 天縱英才, chi̍t 出世 tio̍h 天才 tio̍h--無? Kan-ta 天才 chiah 有 好文章 流傳 hō͘ 人 讀, tio̍h無? Án-ni, kám 有 理路?Kám ē-tàng 相信? 結局, 老師 叫lán m̄-nā 相信 koh ài 暗記起來, beh 考試。

結果leh, lán lóng m̄ 敢是天才,無可能有好文章,隨在老師 liap 圓 liap 扁。 也 m̄ 知 in leh 寫ê 是siáⁿ, in kan-ta leh 追求 文采 niâ, 斟之酌之、推之敲之、琢之磨之 án-ni。 Lán 講 in 寫 文章ê 目的 leh? In ìn 講 beh hông 讀, che 當然,koh m̄肯 透直講白, ng-ng iap-iap。Lán 指 4 大才子書,《三國演義》、《水滸傳》、《西遊記》、《紅樓夢》 按怎才子? 有 "人ê 氣息" lah, koh 針對 教會ê gín-á 講, 人ê 氣息tio̍h 是"神性", 也tio̍h 是 人性! 可惜中國所傳ê  四書五經 內容 lóng 無人性, 聖經冊nih ê 四書五經 chiah 有 人性。 所以, 西方ê 文學作品 ē sái 翻譯, lán iah 是 真 受感動, koh ē-tàng 讀 tio̍h 內底 ê 真珠, ah nā 中國文學 ê 作品,足chē 翻譯了後 soah lóng pìⁿ-chò 廢文青 所寫ê 廢文。

Ah 西方ê 文章 kám 無追求 文采, 有, 人 in mā hē 真chē 心神 追求,lán ē-sái 參考 Shakespeare ê  作品 tio̍h thang 知。 總--是,人 ê 文采 kap 支那式ê 文采 , 除了 聲音,韻律 之外, 人 特別要緊 理氣,理路 kap 人 ê 真實情感。

Lán 講, 作者, nā 西方人leh 介紹 lóng ē 講 pē-bú ê 出身、對 i ê 寄望 koh i ê 學習經歷, 受siáng 影響人生, che lóng 是in ê 要點,所致 人ê 知識 經驗ē-tàng 傳承、延伸、深修,ah nā lán ê 國文 教育 leh, kan-ta 叫 lán 佩服 英雄、天才,lóng 無leh 教lán án-chóaⁿ 去 揀 先生,師承。 Tī 學問 知識方面,kan-ta 要緊 人眽關係, 無要緊師資傳承。 Tī 文章方面也無 教lán án-chóaⁿ  kā 文章ê 價值 讀出--來, kan-ta teh 學 文采, 可惜 che kap 天性美感 有關係, kap 學習 khah 無干礙, 變做 bē 教得(有 lah,美學關當然 koh 有 時代、社會ê 影響)。
所致, 老師 m̄-bat kan-ta 會曉 解說 生字詞 niâ,照課本宣讀, lán soah pìⁿ做 m̄知 文章好 bái ê 人, 也 m̄ chai 文章 價值ê 人。 所以 lín mā m̄ chai 老師人ê 好bái, lóng kā 當作 kāng款ê 人 對待, 結果 lín 浪費lín 寶貴ê 青春 kap 金錢, siáⁿ-mih lóng 無 得--tio̍h,頭殼變 tēng niâ。

Che lán 台灣 ê 語文教育 大問題! 始終 無人 sa 出--來 好好á 討論!

註:六才子書是由明末金聖歎(1608年—1661年)所評定。
第一才子書:莊子所著《莊子》子書 
第二才子書:屈原所著《離騷》辭賦(楚辭) 
第三才子書:司馬遷所著《史記》史書 
第四才子書:杜甫的《杜甫詩》詩 
第五才子書:施耐庵所著《水滸傳》(又名《忠義水滸傳》),原書一百回,刪定為七十回。小說 
第六才子書:王實甫所編《西廂記》戲曲

2016年12月23日 星期五

mài kóng Tâi-oân lâng ê pi-ai lah

Tâi-oân人chiok hō͘ 人 想 bē 曉,教 gín-á, 自細hàn tio̍h 叫i 好好á , phah-piàⁿ 認真讀 外國人ê 冊,piàⁿ-sì 學講 lán ka-kī bē 曉 ê 話。 In 講 in ê 未來 lóng tī hin, tī 外位tī 世界 各國。 足驚ka-kī ê gín-á teh 起步 tio̍h 輸人, 緊緊 kā 送 離開厝 去學 外國話。

M̄-koh, tī 深深深 ê 心肝內, 卻是 ǹg-bāng gín-á m̄免 離, m̄ thang 離siuⁿ hn̄g。 Án-ni, 講起來 kám m̄ 是 足矛盾 足 頭殼疼 leh?Nā lán 講 khah phái 聽 ê, chit 款 煮沙成飯ê 心思, 是 gōng kah bē pê chiūⁿ。Koh hē 盡sìⁿ命 teh piàⁿ,teh 束縛gín-á。害 lán 看kah 起 悲觀 鬱悶 ê 情緒,chit 款 人 kám iáu 有救leh?

煮沙成飯:chú soa chiâⁿ pn̄g, 佛典,講人取沙, phah-piàⁿ 煮 想beh kā i 煮chiâⁿ 飯。

Chit-kú pē-bú a-kong a-má chit 2 代 tio̍h 是 lóng án-ni, 尤其lán beh 講台語 ê 族群。 Koh 有早tio̍h 因為 cha-bó͘ gín-á 時代tio̍h kā 台語 放了了ê, 真自然 tio̍h 放棄 母語教育 ê,症頭 jú 嚴重, m̄-bat 世事, m̄-bat 芳臭,也m̄ 知 好bái, 講也 m̄ 聽, 不明事理, 無論烏白! Lín路頭路尾 tio̍h thang 看--tio̍h。 He o͘tobai 騎leh chông 紅燈, 逆行,三載, 講 手機á,路口店頭烏白 chhah, pùn-sò 烏白 phiaⁿ ê, 在在現現 lóng 是。 I 也 lóng bē 看 gín-á tī 身軀邊,無掛 ka-kī án-ni phái 模範。 Lán 看 kah 心驚膽裂, 人 in 老神在在,輕輕鬆鬆 悠哉悠哉, 實在恐怖。

所致, in 講 lán 寫ê台語文讀無,足困難, che ná 有siáⁿ, in ê 頭殼 hiah bái koh m̄ 受教,beh án-chóaⁿ? Koh in ka-kī 臭kha-chhng 驚人ui, 人kā in 講 in án-ni 是 文盲, 青瞑牛, in tio̍h siūⁿ氣,m̄ nā 見笑tńg siūⁿkhì, koh 惡 khia̍t-khia̍t, beh chhi̍h beh ni̍h , kā lán  beh tīⁿ hō͘ 死ê 款式。 Lán chia 看人無目地 hiah-ê 國家 in ê 人mā bōe án-ni-siⁿ, 人 in nā m̄ bat 母語字文, in ka-kī ē 承認,kám-kak phái勢,koh ē kā 汝 講 "m̄-koh 我 有 bat  bat字 ê 人。" Án-ni 人 kám 無 khah 正常? Lán chia ê phîn tó 1 點leh hiau-pai 看人無目地?

Lán koh 看 學校ê 教育, 也是án-ni-siⁿ!母語教育 bē輸 飲鴆止渴, chhoàn kō͘ hiah-ê 表演 比賽 leh 講效果, 成果,事實lán 也看tio̍h kàu in  18 20 歲 kan-ta chhun 羅馬字印象 niâ, 講也不懂, 聽也不懂。

飲鴆止渴:ím tīm chí khat, lim 毒湯止chhùi-ta。

無錢致kàu 崩敗, che lán 知。M̄-koh chit-má Tâi-oân tng teh 大崩敗,gâu 人 lóng kan-ta 看錢ê 前途, 無 leh 掛慮生活品質, beh leh 關心生活圈ê環境, 也 無leh 關心弱勢(弱勢無 可能有團體lah, 台灣人 mài khong ah,hó m̄?)siōng 要緊 ê 社會無對重人生活ê 意義(公義、自由、普世價值? iah 是 幸福), bē 輸 i ka-kī 趁 幾億 幾億 i tio̍h chhèng kah lia̍h bē tiâu,i tio̍h 暢, 爽 kah 全世界 ê幸福 lóng i ê án-ni-siⁿ。 Lín kám bat 看 iah 聽過 錢 thang 彌補 天倫?

Lán thang 看 tio̍h 易子而食 tī 21 世紀, iáu bē 斷絕。 Che m̄ 是 戰亂, 台灣, ā 無 leh 大規模 戰亂 ah, 汝看中東 小比--1-ē。戰亂ê 時, 人ê 人性難免瘋狂起khong,m̄-ku lán Tâi-oân leh? Kám 有 戰亂? Soah bē 輸 siáu人院, koh hiau-pai oeh-oeh。 Che ē 害lah。Siōng 無天 tah 烏雲 ê 時, koh 有 silver linings thang 看 出 光明原在,烏暗 只是 1 時 niā-niā。 Tâi-oân 人ê烏暗靈魂 tī 時 chiah thang 看tio̍h 光明leh? Amita佛!

易子而食: ī chí jî si̍t。人 tī  受大窘逐迫害,致kàu 人chia̍h 人, 幼kiáⁿ bē kham 得 先死,m̄ 甘, ka-kī iā m̄ 甘chia̍h ka-kī ê 幼kiáⁿ, koh  bē-sái phah-sńg, 只好 kap 人 交換 chia̍h! 無看eh 較 ē 過心。


對世界大勢毫無概念?台灣名列全球最無知國家之一2016/12/23 08:21:00

2016年12月21日 星期三

gōng tì kàu kiàn-siàu

Lán 真 gōng 直, chit 點 thn̂g tio̍h gún bú--á,tio̍h 是 kap gín-á 重chia̍h 貪甜 hit 款直 sio-siāng, 帶 1 kóa 樂暢性kap 硬氣。M̄-koh,gún bú--á siōng 愛講我 chit ê博士kiáⁿ tio̍h 是種 i ê, ah nā 我 phái 癖欠點 ê 所在像講 o-si pîn-tōaⁿ, i tio̍h ē 講 he lóng 種 lín 爸ê! Siōng ē-tàng 確定ê, gún tau 人 lóng 生做 cha-po͘ ian-tâu cha-bó͘ súi-tang-tang, chit 點 確實是 in 2 ê 人ê 功德。所致, lán 也 tiāⁿ kā in 講, gōng pē gōng bú siⁿ gōng kiáⁿ, m̄ tú-á 好 niâ。

Lán 也無自覺 ka-kī ē gōng直 kah án-ni-siⁿ, 有時koh ē 風神khùi 講 ka-kī 有siáⁿ-mih jōa 讚 ê mi̍h thang  分張 leh。

頭1 pái,有印象,是 國校á,老師講 beh 科學比賽,lán 足 gōng, 竟然 也 真條直, kā lán ka-kī leh sńg ê thit-thô mih-á sa 來 beh 準。講ê 時 m̄知thang 見笑, 講了 有夠見笑 kah beh 死,ka-chài 同學lóng 真 善心無人 khioh 笑--lán。

了後,lán tio̍h 真sè-jī , ka-kī gōng, m̄ thang 講出來 hông 笑gōng, thèng候  證明 無 hiah gōng chiah 講--出來。有時 koh ē hông o-ló。

是講, lán 也 koh 有 thn̂g 1 項,大心肝,mā是gún bú 害 ê。 所致, 有chi̍t piàn lán m̄ 知bái, 問 1 ê 日本人講, lín 日本 ná ē 有hiah chōe 文學獎, hō͘  gún足 him-soān! I ìn 講 ô͘,我m̄ 知 neh! Lán 知 ê tio̍h 有 芥川獎、直木獎、吉川英治獎、讀賣文學獎、文藝獎 ah  kóng?

Koh 1 pái 愈 khong, kā 1 ê 英國人 講, 1 ê tio̍h 過 NOBEL 文學獎 ê 德國人 足 偉大。 I 簡單 ìn 講 how? Lán chiah 發現 ka-kī kan-ta ē 曉 sîn 人 ê  話尾 tòe人ê 廣告詞 leh 講話。 Chit piàn bōe 感覺 見笑 kah beh 死,實在 有見笑, m̄ koh 發現 ka-kī ē án-ni kā ka-kī 拖落 見笑窟, 也算 koh khah 知影 ka-kī 1 分 ah, chit 點 lán khioh 起來 反省,顛倒歡喜 贏過 見笑心。

當然, lán 回想--起來, chit 彙ê gōng tāi m̄-nā chia-ê niâ, 是講 lán ê 面底皮 無chùn 無 būn soah 愈來愈厚, kiông beh 變 kah bōe 面紅 ê 程度ah!Só͘-tì,愈來愈bōe 記得 hiah-ê 見笑tāi iah是 gōng tāi ah。 Tio̍h 是 講 lán chit-kú lán ka-kī ê 臭 kha-chhng m̄ 驚 人 ui ah。

2016年12月19日 星期一

nî-tau lâi ê lé-mi̍h

年兜尾溜, koh 收 tio̍h 學生寄來 chit 項 kó͘-chui物,lán 心肝頭 歡喜,溫暖。

I  高雄人,生做 sán-sán,sòe-lia̍p-chí, 風 khah透--sió-khóa tio̍h 強beh hō͘ 風 吹走  hit款。M̄-koh 目睭 真靈有 1 絲絲 ê 硬氣。

Iáu tī 學校 ê 時 chūn, ka-kī tio̍h 足 認真 phah-piàⁿ ah, lán 也 無 siáⁿ kā 助贊 siáⁿ-hòe, tio̍h 驚 i ka-kī kā ka-kī 逼 siuⁿ ân niâ。Lán bē-tàng(bē曉) 教i án-chóaⁿ thàn 大錢, bē-hiáu 教i 過 輕鬆 ê 日子。

祝福 i,tī 離厝 tiàu-oán ê 台北 度活順sū平安,有福氣kàu 額。

收 tio̍h ê時 發生 1 段 插曲:lán 牽 烏麻 出去 行早起散步, 行 ǹg 阿蘭 hit 頭。 烏麻 早早tio̍h 發現 送批--ê, teh 外省麵頭前 tio̍h kā pūi kah, i 驚kah kā o͘-to-bai tòng tiām, 人 koh 一直 退,一直 kiu, soah kui 車 車倒,lán 真phái-sè 講。

Lán kā i 講, 你m̄免 閃 kah án-ni,我 tio̍h beh kā牽 走, tio̍h 好ah。 I 是對 汝che 車 ê ên-jín 聲 chin 不目niâ, 汝chit-má ên-jín sit--去, i tio̍h tiām-tiām 乖乖 ah, 汝看。

送批ê 講, 汝有掛號, lán 心內也知知,i chìn-chêng FB 有先 kā lán 講。 Lán tio̍h tī 半路 收tio̍h che 燒 lō燒 lō ê lé-mi̍h。 包 kah chiaⁿ sù-sī, phah算 lán 先牽烏麻 行了, chiah tńg來 拆。

Tńg--lâi ê 半中途, koh hō͘ 1 chiah o͘-to-bai cha̍h leh,原來 1 對 老ang 婆 beh 問路, lán 聽講大同, lán lia̍h 做 大同電子,講 iah bōe kàu, koh khah 過 o͘h。 In  koh sa 藥包出--來 hō͘ 我看,原來是藥局, in 講 中山路59號, chia 看 ā bōe tio̍h 號碼。 Lán報 i 看 163號, koh 過無 jōa hn̄g tio̍h kàu ah。Kap chōe 歲人 講話 chin-chiàⁿ ke 足 sim-sek。Kap 少年人,tiāⁿ-tiāⁿ kan-ta ngh、eⁿh  niâ。


2016年12月18日 星期日

siūⁿ bē thong

頭 1 pái 看 lán ê 插車場滿 tīⁿ kah 溢出--去。Che lóng 來 參加 張釗漢原始點疼痛醫療 2 kang ê 講習。

台灣人 hō͘ lán 頂天想 bē 通。平素時 ê 生活 lām-sám, chhìn-chhái 無顧性命健康,ah nā 退休了,驚死驚 kah án-ni-siⁿ!

Lán 一直 想無, 人 tio̍h 求死所 dying for iah 是 活途 living for? Chāi lán,所經歷 ê 社會流轉kap 價值觀入落 tī 教育lih, tiāⁿ 是叫人 愛求 死所,求 一生 thang 奉獻 ê 祭台、志業、成就。也 隱隱 kā 競爭 參插 tī 人生目標 nih。自細 hàn tio̍h 一直 比較, pē-bú 也ke-ke 減減加深加強 chit 款 kah強 ê 心理需求。普通人,siōng 無 ài 有 厝、 家庭、kiáⁿ兒、車 chiah 算 tī 社會有khiā 起,ah nā 成就 tio̍h 看收入。Kan-ta 看錢 論價值,是簡化 kē級 化 ê 頭殼所致,因為 i 其他ê 價值 lóng 看無。Chhiūⁿ  hit ê 笑話: pē-bú kan-ta 看分數。

Ah sió-khóa chiūⁿ-kioh ê 講 ài 掛 1 ê "長" 名, 無 "教授" 無 "博士" án-ni-siⁿ。社會人iā 總 kō͘  i ê 職業等級 teh 相借問,連叫本名都 感覺 失禮 ē 看輕 i。 Lán bô án-ni 社會化, 所致想 bē 通 chit 款 tāi-chì。 Lán 素來認為 叫人名, 親切 koh 尊chhûn,而且 成就--者 是人 agent,m̄ 是職位 position,mā m̄是 國家社會 ah! Ná ē 1 ê 人 tio̍h 獎 kui 社會 光榮?明明 tio̍h kan-ta i ka-kī 1 人光榮 niâ!Lán kan-ta ē-sái kā i 恭喜, kap i 做伙 歡喜 niâ, ná ē 講 替 i 歡喜, 都無 leh siáu ko̍h!

Koh 起 lih, 有 tio̍h 社會 iah是 國際 肯定 ê 尊敬,iah 是 獎 ê 愈有成就 人生tio̍h 愈有價值。 Chit 款 觀念,tī lán chit ê 島 大概是主流。也 致使 chōe-chōe 人 án-ni-siⁿ ut-chut tio̍h-bôa 幾 tē 人。

Lán chia 無人 肯定多元價值,多數 看 he 明顯 ê 標頭 niâ。天生我材必有用 chit 句,講 leh講,lóng 用 tī 無辦法 ê 時, 無 明顯 才調 ê 時, 顛倒是 看衰 無 正面肯定ê 意思!

Dying for 無 流行ah, 因為 人ê 性命 無 koh 屬 ka-kī,而 屬 國家社會 ah! 所致chit-má 流行 living for, 去 chhōe 1 項 汝 kah-ì ê 汝 甘願 做 1 世人 ê tāi-chì, 也 無要求 siáⁿ-mih  chiūⁿ-kioh,成就, 庸俗度活 也 ē hō͘ 人 o-ló。 做 人奴才 也歡喜 kah,hông 當做機器 也歡喜。

2016年12月14日 星期三

sèng koân gī-tôe


關係同性ê 議題(koh 有女性主義, 2 性平權),總講 性權議題,tī 台灣 chhan-chhiūⁿ lóng thang hō͘ 媒體、學院、藝術工作者 khòaⁿ 上目,lán 足早 tio̍h 有 1 種 稀微感覺, 因為 che 也是人權問題。
稀微出tī, kâng款基本人權: 母語權、居住、行動、工作、通訊、隱私權 chia-ê tī 台灣 lóng 無 hō͘ 人 致重 tio̍h!
(講 khah phái thiaⁿ ê: he 3 hong lâng sī 跟風 niâ)
閹雞 thàn 鳳 飛? 學院 lih ê 學術人 siōng chheng-chhó, ngī 讀理論、看人 ê 電影、新聞 teh 搶市, tio̍h 跟人 講 hit 款 kán-ná 進步文化人leh。Tio̍h 是hit 款《Siáng 來 chia̍h 暗》lah, 講 人權, 說人權,nā kap i ka-kī 無 利益瓜葛, he tio̍h mái-khuh 搶leh, la̍k tiâu-tiâu, nā i ê親人 有涉入, tio̍h beh 哭 beh nih, 哀pē 叫母 kah 死無人!

Lán tòe 人 leh 進步 nih? Iah是, giâ hiuⁿ tòe lâng leh sông?基本人權lán 對重 幾項? Bat 幾項? 禮拜,Kouichi Watanabe 來, sàng lán 2 項 泰國 項物, 感謝。 I tio̍h 講tio̍h in 日本人 kâng款,出國thit-thô tio̍h 學 英語, 是án-chóaⁿ 英美人 來 日本, soah lóng 免 學 日語?Án-ni, kám 有公平?所以講,che tio̍h 是 英語帝國主義!

Koh kóng tī 東南亞 各國lih ê Biâu 人, in 本底kàu 50 年代iáu 無文字,m̄-koh 人in 會曉開始kō͘ 羅馬字來標寫in ê 話,taⁿ in 接受 he tio̍h 是in ê 字,雖bóng 無人人bat。  M̄-koh, 汝 nā 去 kā in 問, lín Biâu 語 有字--無? I nā m̄-bat 字,tio̍h是 bē曉羅馬字ê 青瞑牛,i mā ē 講 我 m̄-bat, m̄-koh 我 ē-sái 介紹汝 bat 字ê人。 有--無, 人 ê logic kám 無khah 正常? Lán chiah m̄-bat 台語字 soah 特別 chhoaⁿ, phái chhèng-chhèng,無 tio̍h 是 he 漢字láu-á,食古bōe 化, m̄-chai taⁿ 是 siáⁿ-mih 時代, chhoàn 講lóng teh 正字歪字,目睭lóng bōe-hiáu tńg-lûn,頭殼 choan tóe 死人物。Koh 要求 人人敬重i, bōe-su i 是台語ê 孔子公leh!In ê 理路 kap 字 kám ē 孝孤chit?In tio̍h 是iah 活tī-leh 古早支那文化lih,bat字 tio̍h 是掌握權力ê 人 ê 心態,不時高高在上, kán-ná i bat niâ hit 種 ló͘  kha sian。 敗害台語教育khah 緊 niâ!

Koh 有 1 款, chhùi花khah 猛ê, tio̍h liam-mi 飛天鑽地 話虎lān,khà 話屎,臭kha-chhng lóng m̄ 驚人ui!開chhùi tio̍h 我按怎 我怎樣。Nā kā i 小 褒--1-ē, tio̍h 笑笑ah kā lí 敬 1 聲 兄、前輩,nā sió kā tiám-tuh leh, bōe 直ah,m̄-chai 卜beh 出jōa chōe 氣力 hò͘ 水sio phùn。

Siōng 恐怖ê 是, 學校ê 母語教師,出版社飼ê ê 款式,盡靠ka-kī 會曉講台語,烏白講烏白教,ka-kī lóng m̄ 讀台語書,也bōe 曉 揀台語冊,m̄-bat 芳臭,m̄-chai 好bái, koh beh 教--人 sī-sòe。

Tām-chúi Âng-lâu kap Liû-chhiⁿ

台灣人 1 款悲哀是 án-ni-siⁿ: 無論好額sàn, 古舊ê mn̍gh  tio̍h ē 放火燒sak。尤其,sī-tōa 過身, i ê 近身物 差不多 lóng bōe 留。致kàu,lán 人一生數十年niâ, 無chhun 半 項thang siàu 念 ê 物,私人 án-ni-siⁿ,公共空間ê mā是án-ni-siⁿ!

Kin-á-ji̍t kàu Tam-chúi 淡水ê 時, 時間 iáu liōng-siōng, lán tio̍h 行無 行過 ê 路, 發現舊臭ê 舊菜市,歡喜, kap 龍山寺 ,。 Koh 發現 內底 iáu 有 leh 賣 chhù-kak 粿。巡 看, lóng 無人用台語做 招牌,  實在 有夠 hàm。 Chia kám ē-sái 代表台灣 ê 1 ê 舊 街市? Lán ê 印象 iáu 是 有火車teh通行 hit-kú。

Phah算 kui 台灣ê 舊庄社lóng án-ni ah!台灣人 失志,失落ka-kī ê 形貌 70外tang ah!Chit ! 數十年 lóng 偏愛號 英語、法語、日語ê 店號名!Lín 人 nā kàu 外國去, kám 看ē tio̍h 人號 台語名? 中文名sioh ? Kám bōe hông khioh-chhiò ?

是講, 另 1 ê 現象 也心適,tio̍h 是 台語透lām ê 台灣國語,像 "古早味" "麻糬" "炭錢" "春" 一枝。

猴年 phái 過 也 過beh 透ah,êng-àm 十五月tng 圓 koh 光。E-po͘ 5 點外, tio̍h thang 看tio̍h 月娘 tit-beh chhèng 起ah。講是beh透 北風,確實 北pêng 天茫茫,氣溫beh 降。日--時se̍h 街無 chùn-būn,過 紅樓 ê 時,日頭 tng 大,是講, bōe 燒 joa̍h,行kàu 小白宮ê 時,sió-khóa 發汗。 聽 tio̍h 2 ê  cha-bó͘人 kap 1 ê cha-po͘ 人 tú 開車門出--來,hoah 熱。 講 "25 tang 前,葉能哲校長, 小白宮落漆,僑免錢,淡水高中"。2 ê cha-bó͘ 人 1 句台語都 m̄ 講!熱、僑免錢 lóng hit ê cha-po͘ 台語講--ê。

歷史見證 kan-ta chhun 無 jōa chōe ê 建築物niâ,音、聲、 文、物 lóng 消絲去,chit-má lóng kō͘ PS ê, chhé,ah 建築物lih lóng leh 賣物... Kap 舊街 異曲同工 ah, 無 歷史文化ê 族群, 使人徒嘆 無ta-ôa!

教師 早早 kàu 淡水,行無路,tī 教學 ê 樓á,學 學生 tī 中間走廊流浪,有thang 坐課椅bóng 坐,路hiah hn̄g 人 mā 疲累。

Tńg kàu Môa-tāu 麻豆 11 點ah,緊 款款 leh thang 睏,soah 點半 hō͘ 烏麻á 吵。束信起來牽 i 散步,順 sòa 看 月圓。天星 金金,天 phú-phú, 紅塵 ê 人間 光 lú 光,是講 lán 看 kâng 款 chhiō 無 siáⁿ 出路。Ná ē赴 hē 願 leh? 流星 sut 過 月娘 邊á。Lán 頭1 pái 看 tio̍h 流星。Chìn-chêng pat kap 人 入山 jek 流星雨,結局 1 粒 mā 看無tio̍h, chit pái 無心無意soah 看--tio̍h。福氣lah。

Lán 想講  3 ê 見本:《小王子》《關於上帝ê 故事》《種樹á ê cha-po͘人》。 無 的確 seng kā chit 3 本 翻譯 做 台語mā 好。

2016年12月9日 星期五

Lí Tiunn-sūi ê Choa̍t-miā Si

李張瑞的絕命詩  From FB 日日有詩檸檬蜜茶
心悶 beh  tńg 去故鄉 ê 心橋
變成
火hu色 ê 虹
是m̄是性命也 kap 民族鬥爭 ê 火星 作hóe
消si 滅無
我,四十一歲

Pē-bú-á ōe! 小弟 小妹 ah!請多珍重
悲憐 我 hit-ê 喪失 伴侶ê
愛妻 kap 孤kiáⁿ
Tī 北風teh thàu ê 枯焦林nih
堅心 向前行去


參考呂興昌老師即席的朗誦,我將「風車詩社」詩人李張瑞的絕命詩譯成台文(原文應是日文,是他的妹妹在檔案裡抄錄的):
(中文翻譯)
思歸故鄉的心橋 已成
灰色的虹

是否生命也將隨同民族鬥爭的火花
散盡殞滅
我,四十一歲

父母啊弟妹們 請多珍重
悲憐我那失去伴侶的
愛妻及孤子
北風瑟瑟的枯林中 仍然要
堅忍前行啊

(台文)
思念beh轉去故鄉的心橋
已經成做
灰色ê虹
是m̄是性命也與民族鬥爭ê火星作夥
散去 消逝
我,四十一歲

父母啊!弟弟妹妹啊!請珍重
悲憐我hit-ūi 失去同伴ê
愛妻與孤子
佇北風吹來 樹葉枯焦ê時
猶原著吞忍、giap-ngē
向前來行

圖:李張瑞,取自自由電子報報導圖片。
紀錄片《日曜日式散步者》上映之後,「風車詩社」的詩人的故事才被比較廣大的群眾認識。他們在二二八事件與白色恐怖當中遭遇,也才能夠被述說出來。
寫詩的關廟人李張瑞,戰後因為組讀書會,被構陷,被捕繫獄,原本判刑15年,卻在蔣介石紅筆一揮之下,改判死刑。1952年年底,一位四十一歲的詩人被處死了。
七十年後,他的兒子把紀錄片《日曜日式散步者》特映會的邀請函放進父親的骨灰罈,喊著說:「爸爸!你一定要來看!」
因為回憶被紀錄下來了,因為文字存留下來了。李張瑞繼續活著!他的詩句繼續活著。
--------------------------------------------------

2016年12月8日 星期四

Kimi no namai wa ke̍k-té phêng

1. 真gâu sńg 時間 sio 出 ê 設計。
2. Mitsuha ê 消失[危機]感:是 現代少年普遍ê 心理狀態,tī 台灣 尤其庄腳所在ê gín-á!表現得真讚!
i 雖身是神主傳承,舊傳統、文化僅存ê icon,歷史、人物、情感、現實感 lóng hō͘ 大火 燒去ah,也因為 偏僻,iah無起立新ê 建設。所致, 一直怨嘆 in ka-kī ê 家鄉 糸守,無che 無 he,連 日頭長短都嫌。Tī hia kiōng-beh 消失去ê 感受 足強烈。
傳 in 阿媽、阿母 ê 事業,i ka-kī 也無hē感情,m̄-chai 意義 kap 價值, 無實在,一直想beh 離開! Chit ê 神主ê 生活文化,當teh hông 洗tn̄g, in kâng iân ê lóng khioh笑 i khah chōe,,in 老 pē tit-beh 進行ê 新時代直直來。Iah 是 sàu-chhiú星 beh來 毀滅in ah, lóng 是 消失!

事實, 電影開起,i tio̍h 死去ah。
2. 另 chi̍t 頭,Taki 雖然lâng tī 都心ê 所在, 也 茫茫渺渺 m̄-chai ka-kī ê 人生目標 kap 感情 依óa!

Góa 認為che chiah 是 貫串 kui ê 映畫 中心思想!

-------
Ah 來, beh án-chóaⁿ kā 心肝頭chit ê 虛微ê khang thūn pó͘ khiaih leh?Sisyphus ê 辦法--行動。 行動展現人ê 存在、存有,逆反物理化學ê 規律行動,正正是人chiâⁿ 做 人 siōng 根底 ê 顯明呈現。

映畫lih,Taki ê 行動正是 逆天地ê 行放,因為 有人ê 靈魂、人軀體, 內在ê 衝動,m̄ 肯hō͘ chit ê 世間ê 環境所 束縛!

Mitsuha 也 kâng款!所以, 改寫 ka-kī ê歷史, ka-kī ê sìⁿ 命 歷程!Tio̍h 算 kóng tī 理性 kap 記憶 lih,lóng 茫茫霧霧, 無法度chhē 清,無法度了解, 無法度phah-phài,身軀 kap 靈魂 也 會牽挽 頭殼理智 去 做。

身軀 kap 靈魂tâng 心,nā 慣勢環境所 供應ê 一切,慣勢忍受環境、風俗、規範所挾, 所限,變成自然而自然順從。 Án-ni-siⁿ,chit ê 身軀kap 靈魂 tio̍h 降級 ah!
-----

看 Makoto ê 作品 tiāⁿ ē 感受 tio̍h 究底 i kám 有 leh 講故事? Iah 是 leh se̍h神 nga̍uh-nga̍uh 唸ê 獨白 Monologue? 記tî kap 現實 toh 1 pêng khah 真實,i 大概 ē 接受 是夢、思想kap 現實 3方 saⁿ 交織 ê 真實 chiah是 真實!

I 也 tiāⁿ 處理 時間 kap 空間 ê saⁿ隔 造成ê 事件story ê gap, kap chit 款saⁿ 隔對lán 人 理解能力 造成失力ê 狀況!人ê 心靈 pìⁿ-chiâⁿ 連繫一切 siōng 根本siōng 要緊ê key, chit ê 心靈 看--khiaih孤獨 無援, lóng tio̍h 靠 另 1 ê 巨大ê 靈 來 牽連做伙,hō͘  lán人 chiah 有 法度感受tio̍h 另 1 ê 心靈ê 存在。

Lán想 Makoto 一定 不時 khiàn-thian khiàn-thian giâ 頭 看天, 恍惚沉入 人間(人類)ê 存在 kap 意義 ê 深思之中! Iah 是 像 言葉之庭 hit ê 少年人,ài 畫圖,看--tio̍h siáⁿ tio̍h 畫 siáⁿ? 看 chōe 看 久, tio̍h 感覺面熟面熟 leh?Lán pháng 也 tiāⁿ án-ni。M̄-koh, lán m̄-káⁿ kap chhiⁿ-hūn人 sio 借問。

對 chit 款 kap chhiⁿ-hūn 人互動情境 ê 驚 hiâⁿ lán 量約 á sa ē tio̍h 原因,是講,chit-kú beh 改soah 真困難, 也jú來 jú 無愛 kap 生份人 chih-chiap,soah pìⁿ 畏人 畏人。Ah che 對 lán ê 人生 kám 有 干礙? 社會 普遍 khah 愛 開朗、明爽 ê 人,tiām、畏人 ē hông 看做 陰、無特色、phái tàu-tīn、bōe 成功。 Lán mā 染 tio̍h chit 款想法,致到,ē tòe 社會人對ka-kī chit 款 ê 態度行放 ià-lán、不目。Ka-kī 知,ka-kī m̄ 愛,ka-kī 卻沉 tī 驚畏 改變 ê 態度lih,che 就是 做 o͘h 擔當ê 情緒。Koh 進 1步,盡力 chhiau-chhōe ka-kī 支持 ka-kī ê 百萬攔頭借口,tio̍h 是 m̄ 直tú直 面對。

Lán chit-chūn,知影 畏人也 m̄ 是 bái,pì-sù  也 m̄ 是 phái!總--是,m̄ 知 gōng-gōng leh 維護 siáⁿ-mih 自我 ê siáⁿ-mih àu-kó͘ 形象,1 步 改變 也m̄肯 踏出, 龜 tī 安全kho͘-á lih, 有 siáⁿ 好?

Lán 想tio̍h khiàn-thian khiàn-thian ê是 lán ka-kī,足細 hàn ê 時,tiāⁿ ka-kī 1 人 去 se̍h 山,便行便 sńg,thit kah 日落西。 中間也 bē 曉想人生道理,甚至 無 察覺 ka-kī 自身 1 人 ,iah是 思考lán  人 kap chit ê 環境 ê 互動 kap 互相 lo̍h-láu ê 關係,koh 連 人 ē 大hàn 都m̄ 知 leh。總講 bē-su 狗á 貓á leh, 也 像 狗á 貓á 作孽 也 m̄ 知 好phái。

Koh 補1 ê 現象, lán chit-má thang tī Facebook 看真chōe人 傳像 起lih,大部份 selfie ê súi 形súi 面, koh 有好食物, iah 是 好 thit-thô ê 所在,lán lóng bōe chùn-būn,m̄-ku 有 1 款 tio̍h hō͘ lán 真 him-soān kiap 怨妒, tio̍h 是 足舊ê 家族相 iah是 學生時代,奶母車時代ê。 Lâu-pái 是án-ni-siⁿ, 致使 lán 心頭 酸。 講--起來, lán 是福氣人, chi̍t世人 無 siáⁿ 大災病 臨身,pē-bú 也疼, 兄弟姊妹也 和樂。酸 siáⁿ leh, lán 心悶 ka-kī káⁿ 失栽培 ê 款, che 也是 gún a-bú chi̍t 世人ê 怨嘆。

莫怪, lán《妙法蓮華經》,冊內底 足chōe 所在 讀 了 足 sim-sek,m̄-ku,chiaⁿ-si̍t 1 句都 記bōe khiaih!冊 lih 有寫 án-ni-siⁿ ê 狀況, lán chit-kú chiah thang 知驚!

2016年12月5日 星期一

〈孤兒〉têng-tha̍k


Plots:
1. 序章, 起khiàn, 金水嬸á 認屍 ,回顧。
2. 頭半段,孤線講 榮平 kàu 11 歲老pē 也死 。頭á,無老母thiàⁿ惜,老pē  soah失主意, 無 注心管顧 i。
疑問:1. lóng 無chhin-chiâⁿ kiâⁿ-kha ?2. án-chóaⁿ 度活,收入 ê  問題。 國中kám 免 考試?
3. Kàu 偷走厝chìn前,hō͘ a叔 kap a嬸 chhiâⁿ。態度 jú 自封鎖,nah ē 肯聽 音樂老師ê 話?
4.1 金水á chit 頭 榮平 走 無看見去, khòa-tiàu 過日。 Kàu 50歲 chi̍t日透早hông 考銃 死,接回 起頭。
4.2 榮平 偷走ê 理由 kap 發展,kàu phah 死a 叔,koh m̄ 知影。
5.  phah 死 a 叔無功勞, koh因為 a叔枉屈坐罪, hō͘ i 拖累 hông 開除!。
6. 收尾。

Voyu Taokara Lau 用 ê 台語, 確實 láu, gio͘h-toh,也 súi-khùi! Chiàⁿ範in tàu-tīn--ê 夥計!
Sió-khóa 孤介ê 榮平 káⁿ 是 i tī真實世界siōng  chia̍p 呈現ê 面chhiuⁿ,是講,bōe hiah m̄ 知好bái lah ho͘ⁿh!

讀了,kâng款有lán 台灣人心悶 kap薄薄ê哀愁,phah-sǹg beh 叫lán 重新思考 lán ka-kī ê 身份。Nā ke kóa 環境 因素, pháng ē khah chōe 發展可能,m̄免半癲gâi。

結論:孤兒是 孤介造成 iah是 制度洗腦造成leh? 先切斷 pē-kiáⁿ 關係,學校 koh 灌另 1 ê身份, hō͘ i 認同,tì-kàu 精神錯亂?
"絲--ê o͘h!" 有jōa chōe m̄願, jōa chōe 不解 ê 不該 leh?

thòe-hòa

身軀ê 部品, 器官 日日有所siau-mô͘,時時teh 退化,退化kàu chi̍t ê khám-chām,lán 知覺tio̍h,hoah 講 是 病,老,liam-mi 死,苦!

退化kap 失能kau-kâⁿ,無停bōe-làng chiù-chia̍h 人,身軀,心也kâng樣, 佛所講無常是常。變新ê mi̍h kan-ta tio̍h 是 不時 tio̍h 去適應 體能、感官ê 落崎改變。 Chit ê 適應,無 tú-tú 熟手, tiāⁿ-tiāⁿ tio̍h 重新認bat,練習,確認。M̄ khì 適應,拒絕認識改變,拒絕改變,阻擋改變,有ê thūn 金khōng 銀,概 lóng 徒勞而已。

慈悲佛陀有教示,tiám-tuh 國王,taⁿ 汝看恆河水,kap 汝早時看ê,有變--無? Che 現代時, châu 失效去, 世界大溪 lóng kiōng-beh ta-khó 去,溪水流bōe kàu 大海! M̄-koh,智者佛陀是講, 汝所看所覺, chit ê 看 ê 精明,覺ê 靈通 有變--無?

恆河水tio̍h是汝ê 覺心,是常,bōe 變,因為bōe變, 汝 chiah ē 一直感覺 生、老、病ê 艱苦,破病chōe pái bōe hō͘ lán khah 慣勢,khah bōe 艱苦。 Che 保羅 也有寫,i 頭痛,chia̍p 疼,疼 kah hoah Siōng-tè A-pa-pē, m̄-koh bōe 好。

Án-ni,覺心圓明, lán 有siáⁿ 好?Ke 受苦niâ, kám m̄是?知苦生出離心,好修行,出離世界,妙明真心tī tah-lo̍h?七處徵心,有大智者牽khioh,koh iā 啼哭sì-lâm-sûi, lán leh?

妙明真心kì 無屬 lán 一身,講是 我執相,我執無我執,kám tio̍h bōe 痛苦?證現妙明真心 kám tio̍h真正 ē hō͘ lán 離苦?況且 得樂 leh?


2016年11月28日 星期一

Hallelujah -- Leonard Cohen kòe-sin

Chit tè 歌,lán 聽 tio̍h 薄薄 哀傷... bōe-su lim 高粱.... 

Kám m̄ 是講 o-ló Siōng-tè A-pa-pē? 悲傷症頭 ê 起蒂 tī tah-lo̍h ?有人 講, 人生ê苦湯,我 自sè-hàn chia̍h thàu-thàu ah,  bô愛koh chia̍h 苦瓜 ah!投射心理學講 lán 看 別人 ē 艱苦, 窮實是 ka-kī ê 苦, 佛也講 che 心相應。

Lán teh 苦án-chóaⁿ? Leh 苦 八pái lah!無chi̍t 日 正常ê 國度,lóng 有 別人ê thiàⁿ心 leh kā lán am-ô͘。 幼時 有pē母,阿媽thiàⁿ惜,少時 也有姊妹,先生thiàⁿ-thàng,kàu 轉大人koh 有 親家人 kap 牽手saⁿ 愛護,chhut 社會也有 朋友前輩 saⁿ 牽khioh。Ka-kī soah lóng 無 貢獻。 無災無病, lán teh 苦 八pái ?

Pháng, che 也是chi̍t 種心理學 leh 講ê 同理心ê 款。 Án-ni-siⁿ, lán 好ka-chài,iáu sêng 人。


Chit tè 歌,厲害, 旋律無 kài 複雜, m̄-koh, hō͘ 人 聽 bōe ià, koh ē-sái 隨人 變造, 所致,i真chōe 變體teh 流通,也 全世界ta̍k 國人 lóng 普遍kah-ì, 也 ē-sái 改。

2016年11月27日 星期日

tha̍k 〈Pēⁿ〉

借用 Chùn-chiu ê ōe:出現tī 小說lih narrator ê 作用 kap 必要, lán ài 研究,思考。
tì-kàu 小說結構, lán 發現 kap〈Hâⁿ〉有 sió-khóa sio-siāng。Hit-ê 故事引言 ê 我 ê 部份, kap story 牽涉無深,i 人iā 無 hō͘ 故事內容影響? Kám kan-taⁿ 走閃非洲 tio̍h 是影響? 無 交代?
Nā ka 我 頭段部份thâi-sak,改篇名 做(浮起lih 做王)kám 好?

火燒研究所 ê 事故 thèng-hó sa 去 做 起頭, hit ê 我 chìn-chêng 收tio̍h in 老師ê phoe kap 指示, chiah 開始tháu, 故事chiah 展開。變 探偵格 ^ ^

極機密 ê Phû-lí-ōng(浮起lih 做王),設計siōng。Òe-thòaⁿ ê 過程 kap 關鍵應當 ē 出現tī 檔案lih, iā 是 siōng 重要ê 改密 key, m̄-koh mā 無看--tio̍h。症頭 kap òe-thòaⁿ! 李醫師 chiah 是頭1 ê kha̍p tio̍h 病人(患者)ê 關鍵人,ē-tàng chioh i 來發展, i 也 無意中知影 , i 心內kám bōe 有 變化?起tì, giâu疑, 發現愈chōe 祕密,òe--tio̍h, 拒絕承認,改變行放... 可惜 chit 線。

Koh 有 ē-sái kā 讀者 講 Phû-lí-ōng ê 毒性火燒 bōe 消, 留 1 條尾溜 (狗á beh 做狗王, che 本來 tio̍h 會...)

2016年11月20日 星期日

chho͘ tha̍k 〈hâⁿ〉

粗讀〈hâⁿ〉
土曜日台語文學寫作讀書會@路邊

頭chi̍t 段〈走閃〉,逃兵 寫了 真 chán! 
跳接 主角ka-kī 逃兵 ê kì-tî, 是 khah ē-tàng 接beh 講ê 故事,是講,kám bōe 考慮 現場 kap 過去kì-tî ê similarity kap difference, 心理反應leh ? 除了 "明白"、"同情" koh 有 無? kám bōe 驚? 驚 hông 牽連--tio̍h?
篇名 改做 〈逃兵〉 無的確 khah sim-sek。
第二段〈走chhōe〉 身世? ē-sái 改做 〈身世〉
第三段 過去kap 未來 交接 tī chit tia̍p chit phāng,天時bái, 人也是ē-tàng 出kha 手。
陳啟章ê 決定kap 行動 應當 ài 對 未來 有khah 明顯ê影響(i 個人 iah 是 阿䆀--á in 母á-kiáⁿ,koh ē 影響 tio̍h 添福á ê 一生)!
---
1. 主要 ê 連結是 "人", m̄-koh 對 人性, 人 ê 動因 描述 siuⁿ chió。
2. 角色氣口, khah 薄!
3. 3 段式,連結力無夠! kan-taⁿ 人名 陳華,m̄-koh 描述也 siuⁿ chió。
(主角換名 應當 ē-sái 有 khah 重ê 意義, 無講--tio̍h)

2016年10月31日 星期一

ji̍t-chí

Pat thiaⁿ  lâng 講起, ji̍t-chí
Ē kā   lâng 拆chia̍h落腹
是講 時間無腹腸
Kā  lâng 拆 kah m̄-chiâⁿ  lâng
分張 hō͘ 世間眾生
也算功德

窮實 ji̍t-chí hóaⁿ-hóaⁿ 幻幻 lah
也有光彩 樂暢 ê 日
也有àm-sàm 悲傷 ê日
光彩 àm-sàm saⁿ lām ê日
也有 hóaⁿ-hóaⁿ 無明 ê 日

驚 sī 驚hiâⁿ ê 日 siuⁿ chōe
Àm-sàm tò͘ kèr 光彩歡喜
Soah 悲情無盡
了後,hóaⁿ-hóaⁿ 度活
無彩 lâng siⁿ
無彩 人生
Siōng 驚 chit 款 人生

2016年10月19日 星期三

eng-thô chhùi kap n̂g-kim kiàm

Chit lia̍p 小山崙á,káⁿ 是 人 put 塗來 kiat ê,無夠 五層樓koân,是講山勢 不止á kiā,koh 無 位 thang peh--起lih,tio̍h  菅芒 lah,赤cha-bó͘ kap 幾欉 鹿á樹,鳥榕 發kah chi̍t tah chi̍t tah ām-koah-koah。山勢 tú beh giâ--起lih  chìn前, chi̍t 位 差不多 3尺深 2尺半闊,khah 平ê 所在, 不時有 1 ê kui su 白衫 ê cha-bó͘ gín-á tī hia chē,看---起來, su̍h-su̍h,m̄知 leh sīm siáⁿ-hòe。Koh 也m̄ bat 看 有siáⁿ 人 kap i 做夥,所致,無人知影i 有siáⁿ-mih 經過。

小山崙á 邊a chi̍t phiàn 沙塗空地,m̄知siáⁿ 人ê,變做附近gín-á kap gín-á 大人聚集 sńg,thit-thô ê 所在,四周圍 khah 無人行踏,雜草 tio̍h發kah chi̍t phō chi̍t phō,m̄-koh ta-sán ta-sán,óa 路邊chit pêng 比路面khah kē,差不多 kan-ta gín-á kha肚koân niâ。

Hit kang,gún chiah-ê 浮弄貢--ê 長長短短行óa來 chit 塊 空地á,話仙,khà hó͘-lān,練功夫。 Beh 晝ah,ta̍k-gê 款 beh tńg去 ê時,阿貓青pōng 白pōng chông--來, ná hoah-hiu,有人teh 頂街phún, 欺負 lán ê人。眾人sûi 變面chhiuⁿ,無參詳,lóng 緊chông 去。

結果,武俠齣nih?Hit ê 人giâ 1 支 大刀,像關刀無tàu柄,teh 頂街 指指tu̍h-tu̍h, 意思 chia-ê 人 lóng 無kioh-siàu,無才情,無功夫, koh 無膽 án-ni,chhì-giâ-giâ, 真iāng,beh 起khang 惹事to̍h-tio̍h ah。

阿龍也 手giâ 1 支 闊面黃金劍,金 chiàn-chiàn,1 步踏進前,kap i sio 對相,beh 做i ê 對頭,喝講,"汝siáⁿ人,敢來亂?"

"先輸贏,看你有資格thang 知影--無!"
"好!"

2 人 kha步 chê 動,khiang 1 聲,黃金劍對 i 頷頸邊a hôe--過,對方大刀 lāi sih-sih tú pha 來 阿龍後khok下 頷頸ê 所在,阿龍早tio̍h 回劍格 tiâu leh ah。2 人 跳開 koh 對相,kâng款 koh i 動我也動,我動i 也動,阿龍koh 1 pái kō͘ 黃金劍劍身hôe kòe i ê 頷頸,對方也sio-siāng 大刀koh phut 來阿龍後khok下頷頸,kâng款 hō͘ 阿龍黃金劍格leh。是講,眾人chiah 看tio̍h 黃金劍根本無磨。

"汝 siáⁿ-mih 名?" hit ê 人 收勢 kā 問。
"我 阿龍。汝 siáⁿ人?"
"我 阿虎,頂港來--ê。汝功夫bōe bái!"
"你 giâ 大刀, ài koh tńg去練--幾tang ah!"
"Heh,我敬重汝, 汝káⁿ 教示--我! Koh 來!" 起刀 koh beh 動手。
"擋 leh,nā 真正beh sio thâi, 你 早tio̍h 死ah, 你 m̄知nih? 我ê 劍 lóng 先hôe tio̍h 你ê 頷頸ah! 你koh leh。"
"是有影,m̄-ku 我也lóng bô chùn-būn tio̍h。"
"你看!" 阿龍giâ 黃金劍 hō͘ i 看。
"是,阿龍兄,我拜服。"
"好lah, 交 1 ê-á 朋友 tio̍h 好。"
眾人自án-ni,圍óa--來,ta̍k-gê 熟sāi--chi̍t-ē。阿龍講 黃金劍ài sa khì 還王爺, ka-kī 1 路,其他ê 本底beh tńg去ê soah kap 阿虎 做伙去 chia̍h 晝 講話。

阿龍行 翻頭,tńg來 空地á,oat 過 看 小山崙á hit tah, 果然 hit ê cha-bó͘ gín-á tī hia。阿龍看 tio̍h 心也寒--tio̍h。

I 有 察覺 tio̍h阿龍來,taⁿ 頭 kā 看。 面肉白白,目睭烏仁白仁真明,目眉是幼幼ê 柳葉眉,鼻thêng-thêng 細粒細粒,chhùi唇 ná 櫻桃,色也是sêng 赤赤赤櫻桃色,phah 1 iân油光, ah 面模á 標準ê 瓜子形, tio̍h kán-ná 畫ê hit 款,koh sêng 韓國 標準手術過ê cha-bó͘ gín-á hit 款。看--起來真少年,m̄-ku 舉止行放卻是穩重,sêng Thina,法國中尉ê cha-bó͘人。

阿龍,m̄ pat 看過 lán chia 有chit 款面形ê 人,也印象中,i 行踏過ê 所在也lóng m̄-pat 看。心內hiāuⁿ-hiāuⁿ, i mā m̄知是án-nóa,i ka-kī ē hiông-hiông 起意翻頭來chia。看 i 目睭有雲飄過彼款teh 看 i,阿龍 chi̍t 時間 聯想tio̍h Yokho Mary, soah ka-kī phái-sè--起來, lê-lê oa̍t頭,koh oa̍t tńg來。

"ēⁿ..."
"我tī chia kám ē 妨礙tio̍h lín?"
I soah 先開chhùi。



2016年8月8日 星期一

phok-kiat-bāng Pokémon Go

Lán 大概 chai-iáⁿ i án-chóaⁿ 運作ah。 Kā GPS 應用 kah chiah-nih 好,  koh 結合 實景真厲害。 是講,án-ni lán 人ê 隱私 leh? 真chōe lâng ūi-tio̍h beh lia̍h,半暝 無睏,去 熱點。 Koh khah 免講 沿路kiâⁿ 沿路 beh tng beh lia̍h  顧 看 手機á畫面, 無 看 路況, kah ka-kī 處境 ê 危險。

Jî-chhiáⁿ,sńg che 頭chi̍t 項,汝 tio̍h 有 無限ê 網路連線, 時間,地點空間 lóng bē-sái 限, án-ni 好tio̍h 網路業者。第二,GPS 定規tio̍h 開,kài chia̍h 電, 浪費能源。第三, 網路 khah bōe 通, iah-sī  khah iap-thiap ê só͘-chai tio̍h bián kah 人 耍 ah,chhiūⁿ 金門!城市鄉村ê 差別 lú 顯明! 是講愚蠢卻是 城鄉khiú pîⁿ。

Ī-sńg ê 規則, ài 去 stop 是商品交換站,gym tio̍h是 kah場, che siat tī 某kóa 在地 出名所在。 Tùi 觀光文化 sǹg 真好。M̄-koh, lâng tio̍h 去, lán 人 tio̍h ē 出現 tī hia,虛世界 kap 實世界 交接。 頂幫, tio̍h有人 àn 台北 làu lâi 台中彰化 sio-thâi 有--無? 會記得--無?

gû-chhún iah-sī tiâu-ti̍t

kin-á-ji̍t, bāng nih kiaⁿ chhíⁿ: gû-chhún iah-sī tiâu-ti̍t

Lán siōng-khò kah pa̍t-lâng kap pan, him-sióng iáⁿ-phìⁿ, lán khòaⁿ lán ka-kī ê ha̍k-seng,khài leh sńg chhiú-ki-á, bô tio̍h phih leh khùn。 Sim-koaⁿ gêng, hong-hóe chiām to̍h。 Iáⁿ-phìⁿ soah, ha̍k-seng tio̍h chin chū-tōng pau-ho̍k-á khoán leh tio̍h beh cháu。 Lán chū-án-ni kā tòng leh,lán iah beh kóng iáⁿ-phìⁿ ê lāi-iông leh。 In kóng beh seng khì khui-hōe ah。 Lán kiò in tńg lâi chē hó。 li-li-lak-lak,ū-ê tńg--lâi, ū-ê kâng-khoán beh cháu。Góa khah tōa siaⁿ kiò in tńg--lâi。 In bián-kióng,tńg--lâi chē hó。 Góa kóng, lín khòaⁿ sî-kan chit-má sī kúi-tiám kúi-hun? in ìn kóng 3 tiám 5 hun。 góa kóng tio̍h ah iah koh 15 hun-cheng, iah-bē hā-khò lín tio̍h beh cháu?In tio̍h koh kóng chi̍t pái, beh khui-hōe。 Lán lú siū-khì, khui-hōe sî-kan tiāⁿ tī lán siōng-khò ê sî-kan sī ūi siáⁿ?Kā in kóng siōng-bô mā ài thèng-hāu hā-khò,ài chiàu tō-lí,kui-kí kiâⁿ。Lín ná chiah m̄-chai tō-lí,góa bōe kóng lín bô lé-māu, góa thó-ià hi-ké ê lé-māu。kiat-kio̍k sî-kan sûi kàu ah。 In tio̍h lóng m̄ chhap góa chòe in sì-sòaⁿ。

Lán chiok ut-chut, che gín-á ná chiah m̄ bat tō-lí,chiah phái kà?Koh lán iā bô hoat in。 Lán iā hā-khò kiâⁿ lī kàu-sek。 Soah tī keh-piah kàu-sek khòaⁿ tio̍h un-su。


I khòaⁿ tioh lán ê khùn-jiáu。 Sûi kā lán kóng:Lí beh tio̍h kā in kió lâi hó-hó-á liáu-kái,bīn tio̍h chhiò-chhiò m̄ thang phái bīn-chhiuⁿ hō͘ in khòaⁿ,bô tio̍h kā in chòe kì-lio̍k tio̍h hó,sim-koaⁿ lāi lō͘-bóe tio̍h ài chhiò, chhiò lí chiah ē chhú-lí hó, m̄-thang siū-khì。Lán thiaⁿ bô ài chhiò ê lí-iû,m̄-ku kám-kak chin ū tō-lí, sī-kóng lán ê chū-chun kàm hō͘ in chi̍h-iāng, chiaⁿ m̄-goān, chit-chūn chiaⁿ sit-khùi。lán tio̍h ìn kóng lán to tiâu-ti̍t。

Un-su, chiah kóng khí lán hit-chūn teh ha̍k-hāu ê sî,m̄-khéng siá lūn-bûn ê tāi-chì。 I koh sa hit-chūn ê kì-lio̍k-phō͘ chhut--lâi。Lán khòaⁿ tio̍h chin-chōe chá í sit-lián ê sai hiaⁿ-tī,kap hiah-ê siông-sè kì-lio̍k ê tāi-chì, iā khòaⁿ tio̍h múi 1 ia̍h siōng ē-té ū chō͘-kàu ê miâ, he mā sī sai hiaⁿ-tī。

Goân-lâi, un-su chiah-nih-á iōng-sim khan-kà múi 1 ê ha̍k-seng。 Lán soah kiaⁿ kah cheng-sîn, in-ūi lán siūⁿ-tio̍h lán ê gû-chhún, kèng-jiân kā kóng chò sī tiâu-ti̍t。 Lán ê gû-chhún tio̍h-sī lán lia̍h-chún kā-kī chin chhong-bêng ê chū-í-ûi-sī, tio̍h sī chū-í-ûi chiok chhong-bêng。 Khêng-si̍t kun-pún tio̍h bô lāu-su pòaⁿ phiat, kan-ta ū bû-ti ê chū-chun niâ, koh iōng chū-chun lâi î-hō͘ gû-chhún。

gû-chhún iah-sī tiâu-ti̍t

kin-á-ji̍t, bāng nih kiaⁿ chhíⁿ: gû-chhún iah-sī tiâu-ti̍t

Lán siōng-khò kah pa̍t-lâng kap pan, him-sióng iáⁿ-phìⁿ, lán khòaⁿ lán ka-kī ê ha̍k-seng,khài leh sńg chhiú-ki-á, bô tio̍h phih leh khùn。 Sim-koaⁿ gêng, hong-hóe chiām to̍h。 Iáⁿ-phìⁿ soah, ha̍k-seng tio̍h chin chū-tōng pau-ho̍k-á khoán leh tio̍h beh cháu。 Lán chū-án-ni kā tòng leh,lán iah beh kóng iáⁿ-phìⁿ ê lāi-iông leh。 In kóng beh seng khì khui-hōe ah。 Lán kiò in tńg lâi chē hó。 li-li-lak-lak,ū-ê tńg--lâi, ū-ê kâng-khoán beh cháu。Góa khah tōa siaⁿ kiò in tńg--lâi。 In bián-kióng,tńg--lâi chē hó。 Góa kóng, lín khòaⁿ sî-kan chit-má sī kúi-tiám kúi-hun? in ìn kóng 3 tiám 5 hun。 góa kóng tio̍h ah iah koh 15 hun-cheng, iah-bē hā-khò lín tio̍h beh cháu?In tio̍h koh kóng chi̍t pái, beh khui-hōe。 Lán lú siū-khì, khui-hōe sî-kan tiāⁿ tī lán siōng-khò ê sî-kan sī ūi siáⁿ?Kā in kóng siōng-bô mā ài thèng-hāu hā-khò,ài chiàu tō-lí,kui-kí kiâⁿ。Lín ná chiah m̄-chai tō-lí,góa bōe kóng lín bô lé-māu, góa thó-ià hi-ké ê lé-māu。kiat-kio̍k sî-kan sûi kàu ah。 In tio̍h lóng m̄ chhap góa chòe in sì-sòaⁿ。

Lán chiok ut-chut, che gín-á ná chiah m̄ bat tō-lí,chiah phái kà?Koh lán iā bô hoat in。 Lán iā hā-khò kiâⁿ lī kàu-sek。 Soah tī keh-piah kàu-sek khòaⁿ tio̍h un-su。


I khòaⁿ tioh lán ê khùn-jiáu。 Sûi kā lán kóng:Lí beh tio̍h kā in kió lâi hó-hó-á liáu-kái,bīn tio̍h chhiò-chhiò m̄ thang phái bīn-chhiuⁿ hō͘ in khòaⁿ,bô tio̍h kā in chòe kì-lio̍k tio̍h hó,sim-koaⁿ lāi lō͘-bóe tio̍h ài chhiò, chhiò lí chiah ē chhú-lí hó, m̄-thang siū-khì。Lán thiaⁿ bô ài chhiò ê lí-iû,m̄-ku kám-kak chin ū tō-lí, sī-kóng lán ê chū-chun kàm hō͘ in chi̍h-iāng, chiaⁿ m̄-goān, chit-chūn chiaⁿ sit-khùi。lán tio̍h ìn kóng lán to tiâu-ti̍t。

Un-su, chiah kóng khí lán hit-chūn teh ha̍k-hāu ê sî,m̄-khéng siá lūn-bûn ê tāi-chì。 I koh sa hit-chūn ê kì-lio̍k-phō͘ chhut--lâi。Lán khòaⁿ tio̍h chin-chōe chá í sit-lián ê sai hiaⁿ-tī,kap hiah-ê siông-sè kì-lio̍k ê tāi-chì, iā khòaⁿ tio̍h múi 1 ia̍h siōng ē-té ū chō͘-kàu ê miâ, he mā sī sai hiaⁿ-tī。

Goân-lâi, un-su chiah-nih-á iōng-sim khan-kà múi 1 ê ha̍k-seng。 Lán soah kiaⁿ kah cheng-sîn, in-ūi lán siūⁿ-tio̍h lán ê gû-chhún, kèng-jiân kā kóng chò sī tiâu-ti̍t。 Lán ê gû-chhún tio̍h-sī lán lia̍h-chún kā-kī chin chhong-bêng ê chū-í-ûi-sī, tio̍h sī chū-í-ûi chiok chhong-bêng。 Khêng-si̍t kun-pún tio̍h bô lāu-su pòaⁿ phiat, kan-ta ū bû-ti ê chū-chun niâ, koh iōng chū-chun lâi î-hō͘ gû-chhún。

2016年6月15日 星期三

tām-chúi ê hō͘

淡水ê 雨 kâng-khoán 酸澀 苦bī chn̂g kah koàn-sì chit ê 坎站
出海 ê 溪口 海湧 溢入溢出
Phah算 百年 無變竅 soah 變古蹟
看日日 kún-ká 起ê 波湧
永無致意
天頂風雲妝thāⁿ 黃昏

砲台英武 都 ā 蛀烏
八支大旗 百年chek kah 扁扁
chhan-chhiūⁿ 落tī 塗kha ê 雨水
酸苦澀 lóng ká-lām 做 lán kha lap ê 臭溝á水
流落 千年 萬年ê 烏水溝
Siáng ê 歷史 án-ni ?

2016年6月12日 星期日

tē 8 khò:kiaⁿ-hiâⁿ

tē 8 khò:kiaⁿ-hiâⁿ



kiaⁿ-hiâⁿ ê sî-chūn, m̄-bián am-khàm, ē-sái kín chiū kūn chhō̄e tio̍h oá-khò, tāi-seng an-tah lán ka-kī. liáu-āu
koh-chài ǹg bo̍k-phiau chìn-hêng.
第八課:驚惶 
kiaⁿ-hiâⁿ ê 時陣,m̄免 am-khàm, ē-sái kín 就近 chhōe tio̍h 倚靠,tāi 先 安搭 lán ka-kī, 了後 閣再 ǹg 目標 進行

2016年6月1日 星期三

káu-á pàng-jiō tio̍h giâ kha

聲音唸古
1.
足古早真古早有夠古早ê以早, lán 台灣有雲豹, 石虎,水鹿á, 烏月熊 滿四界pha-pha 走ê 古早。

Tī hit ê 好 khiā 起 ê 山內底兜,有樹林ê所在有 1 隻 貓 á,i  看tio̍h he 虎 leh lia̍h 獵物ê 時 有夠厲害,足厲害,真厲害, 大 hoah 1 聲,無論siáⁿ-mih 獵物 tio̍h lóng m̄敢 tín動。 貓 á 足 欣羡, 足愛 真愛 有夠愛 beh kā i 學 chit 步功夫,因為 i 家己 beh lia̍h niáu鼠ê 時, niáu鼠 lóng 足gâu 走, 足gâu nǹg,i lóng tio̍h 直直 jiok, 直直jiok,jiok kah 喘 phēⁿ-phēⁿ, koh 有tang-sî-á 會 jiok kah 無去。 10

I tio̍h 去 iang 虎 教 i。 虎真大方, 答應i, m̄-koh, i mā iang 貓á 教 i peh 樹 á ê 功夫。貓 á mā chin 爽快 答應。  是講,貓á 講: 我 khah 細隻,汝 khah 大隻,m̄知汝會kā 我騙--bōe? Lán 來去 chhōe人做公親中人。虎ìn 好。

Tú-á好,in 看tio̍h 狗á teh 過路去, tio̍h kā hiu, 叫 i 來。 狗á 看 in 2 ê, 無sêng beh 咬 人ê 款 chiah 行óa 去。狗á 講:lín 叫我, 是beh chhòng siáⁿ-mih tāi-chì? In tio̍h kā i 講chìn前 in 講好ê tāi-chì kā 狗á 講, beh 請 狗á 做公親中人證明 in 互相bōe 欺騙。狗á 人 古意條直, 隨答應講好,虎 先教貓á hoah ê功夫, 了後, 貓á ài 教 虎 peh 樹á ê功夫,狗á 我 kā lín 做證人。20

2.
了後, 貓á tio̍h 開始 真認真 足認真有夠認真學 虎大hoah  ê功夫, 是講 怎樣hoah i mā 是 喵,喵,喵,喵。I tiāⁿ-tiāⁿ 去 lia̍h niáu鼠試驗功夫, 果然 喵喵喵 mā 是 有效, niáu鼠 聽tio̍h 喵喵喵 mā 是 驚kah m̄ 敢tín動。30

An-nî,chi̍t 月日過了,虎 kā 貓á kóng, taⁿ 汝 功夫 學kah 差不多ah, 汝 mā tio̍h 開始 教我 peh 樹á ah。貓á ìn 講, 好!peh 樹á bîn-á-chài góa tio̍h kā 汝教。 隔轉kang,虎koh 來, soah 看bōe tio̍h 貓á,直直等,直直等,等 kah 日頭 落海, 貓á lóng 無現身。 虎 足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣!I 想講, 一定 beh kā lia̍h。M̄-koh, 貓á soah 走無去。 I kan-taⁿ ē-tàng 先去 chhōe 狗á。40

3.
狗á 聽虎講了, tio̍h 答應 chhōa 虎 去 chhōe 貓á。貓á 看tio̍h in 來, tio̍h 真kín, 足kín, 有夠kín,peh 去 樹á 頂。虎 看tio̍h  足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣!Oa̍t 頭 soah kā 狗á 咬, 狗á ê 後kha hō͘ 虎 咬 1 支去, kín 走。 虎 tī 樹á kha 顧 leh, 因為 i iáu bōe 學 tio̍h peh 樹á。 50

是講, 虎 tú-á 有看tio̍h 貓á án-chóaⁿ peh-khí- lih樹 á 頂, i tio̍h bóng 試, 結局 真正hō͘ i peh--khí-khì。 I hó͘ chi̍t 聲, 足暢,真暢,有夠暢。得beh lia̍h tio̍h 貓á ah。 貓á kín kā i 講, 汝看 汝 chit-má 會曉peh 樹á ah。M̄-ku, 虎 kâng款 beh kā 咬, 因為貓á 無信用,peh 樹á, 是i ka-kī 看學會曉ê。 51

貓á 隨真kín 足kín 有夠kín, 對樹 á頂 別位 peh 落樹á, 走kah 無看見人。虎頭 chi̍t pái peh 樹á,落來也是,所以 kha手 khah 慢, soah hō͘ 貓á 走去。52

4.
自án-ni 起,樹林內貓á tio̍h m̄敢 tòa,i tio̍h 離開 樹林地界。 Ah hit 隻狗á leh? Lán chit-má 翻頭來看狗á。I mā sio-siāng án-ni 想,所以, i 比 貓á khah 早chi̍t 步, tio̍h 離開樹林ah。

是講, 離開家鄉, beh 去toh 位 leh? Koh 看tio̍h ka-kī kha 無事無故 hō͘ 虎 kā 1 支去,足怨嘆,真怨嘆,有夠怨嘆,公親soah 變事主。Ná 想 也 ná siūⁿ氣, 氣 貓á kā i 害, 虎 kā i kha 咬去。I pái leh pái leh, 無意無意 行對山路落來。60

Kàu kah 1 間 廟,天tú beh 烏, i tio̍h 想講 入去 歇睏, miâ-chài chiah koh 行。入去了後, i koh 看tio̍h i 無去ê kha, koh 開始 怨嘆起來,ná想 soah tī hia háu 出來。Háu  kah 尾--á thiám,soah 強beh 睏--去。

Bī-sī bī-sī ê時,i hō͘ 溫柔ê 聲音 "汝teh háu siáⁿ?" 吵 驚 chi̍t-ē 精神, 目睭peh 金 看tio̍h 1 ê 哺檳榔ê 阿婆,面容 真慈祥,足慈祥,有夠慈祥一直kā 看,i 心內tio̍h 足安心,真安心, 有夠安心。了後,狗á tio̍h 照原本 事故 kā 阿婆講。61

Pō͘ 檳榔 ê 阿婆聽了真m̄甘,足m̄甘,有夠m̄甘,tio̍h kā 狗á 講,我 chit-má kō͘ che 金紙kā 汝做 1 支kha heh,汝 m̄免 koh 哭 ah。 狗á ê kha 隨 恢復原樣, i 足歡喜真歡喜有夠歡喜, 歡喜kàu tè 直直 se̍h lin-long,直直 se̍h lin-long,直直se̍h lin-long,soah bōe 記得kā 阿婆 說 多謝。 62

M̄-kú, 汝ài 會記得,汝 hit ki kha 是金紙做ê, bōe-sái bak tio̍h 水 ô͘!~ 阿婆 離開 chìn前 kā i 講án-ni。An-nî 了後, 狗á 為著 保護i ê kha,連 放尿ê時,kha mā giâ koân-koân。63

5.
天光ah,狗á 出廟門 繼續 行,行kah 人家厝,tú tio̍h 主人。 主人 kā 問, 汝狗á 來 chhòng siáⁿ? I kā  ìn 講, 拜托汝 收留--我,一日hō͘ góa chia̍h一頓 tio̍h 好,日--時,汝出去做 sit, 我 會 kā 汝 顧厝。 主人 tio̍h 答應i, ta̍k 日 hō͘ i chia̍h 暗頓, hō͘ i 顧家門。 狗 á kàu chia chiah 真正 安心。 70

尾--á, 貓á mā 來kàu 人家厝。 狗á 看tio̍h 貓á tio̍h 想起 以早ê tāi-chì,tio̍h 足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣 直直kā pūi pūi pūi。貓á ā kín 跳去 厝bóe 頂 bih。

了後, 主人 tńg--lâi。 貓á 也iang 主人hō͘ i tòa。 I 講,我會曉lia̍h niáu鼠,汝 m̄免 hō͘ góa chia̍h ,kan-taⁿ hō͘ 我tòa 厝頂 tio̍h 好, góa 替汝 lia̍h niáu鼠。 因為 án-ni-siⁿ,主人答應 hō͘ 貓á tóa 厝尾頂,hō͘ i 暗時 lia̍h niáu鼠。

樹林lih chhun 虎 tī leh, i 畏人。71

2016年5月31日 星期二

soaⁿ-ti-á

Lán 來kàu 麻豆khiā 了後, chiaⁿ-si̍t 有人飼豬sēng 豬, hit 款 水紅水紅ê 豬。 聽講 kài 清氣相 也 bōe 臭hiàn, 也bōe 四界 òe-sòe 放 屎尿, koh chin gâu nai, bōe輸 gín-á leh。Siáⁿ-mih 過 無 gōa 久, soah 大 kah nn̄g-pah 斤 外 leh。 In ûn-á  放 i tī 厝內外 自由出入,溫馴溫馴。Kàu 無看見, m̄-chai koh 是 gōa 久以後 ê tāi-chì ah

Lán 人 若奔波, tio̍h 淺眠,kāu 夢,夢了 iah-是thiám。

Tú 開始, lán teh 樓á厝ê 第二koân hit chàn,ná 想tio̍h siáⁿ,peh 去 頂頭, 果然發現 3 ê 人, teh hia thèng-hāu, lán 看, pháng 高雄來ê 校友, 有 tàu-saⁿ-kāng siáⁿ貨,tāi-chì 辦了,主人soah 走, ā 無話無句 放 in teh hia。 Lán kín 問邊á, siáⁿ  tāi chiah iū ah in iah bōe 轉去?
 結局 kín 簽 1 張 單 hō͘ in  thang 去 領錢 轉。Hit 張 單á,lán 也 斟酌巡, koh 問 詳細。

Soah 發現 天 烏á, 大窗á門 外 , 月娘 大大大 1 粒 koh  圓圓圓。 Lán tio̍h kín sa 相機 beh 去 hip, 月娘soah chhōe 無。 Lán kā 邊á hit ê 放leh kín chông 去 樓尾頂。


樓尾頂 lú 看bōe tio̍h, 四周圍lóng 餘他 khah koân ê 厝,圍籬 cha̍h 去。 Lán  tio̍h koh se̍h 看 有 thang 看tio̍h 無, 有 1 跡 tú 好,2 棟樓á 中央 夾縫, 月娘 tī hia, 金黃金黃。 Lán 相機 sa 出來, 伸 2 支 kha 我 1 手1 支 sa leh,, kín hip。 Hip liáu, leh 檢查, án lán kha邊 chông 1 隻 ná鱟 ê 動物, lán kín koh hip, m̄-koh i soan 足kín,nǹg 對 大水管入--去。 Lán 想講 he thàng 隔壁, lán tio̍h koh se̍h, soah 發現 1 phiàn 花園,也有 水池á, 也有  葉á真大片ê 植物。 青 koh 鮮, lán 顧 leh chhōe,無!

Soah 看tio̍h 1 隻 豬á,柴棕色, kha-chiah-phiaⁿ 有 3 條khah 深色 ê 線chōa, 小山豬 á 栽。I kap lán sio 相,尾 一直 搖, lán àⁿ 身 伸手, i tio̍h 跳起來 hō͘ lán抱。 Tng-leh 歡喜, 後壁 蔡先生 惡面 leh kā lán chhiⁿ,lán 小 chhòa 1 ê,開chhùi kā問 ,che 你 飼ê? 是á。 飼來 chhit-thô ê。 Lán ìn kóng, 莫怪 m̄驚 人 koh ài hông 抱。

I ná koh beh 講siáⁿ, lán kín kā 豬 á hâiⁿ--i。I tio̍h 無 koh 講--án-chóaⁿ。 Lán se̍h 身準備 beh 走, soah 看 tio̍h 鳳珍。 Lán kā 問, 汝 ná tī chia? I kóng 研討會, koh kā lán 提醒 講 七月 ài 去 澎湖, 汝 ài kín chhoân hō͘ 好勢。

哈哈,精神, kín 記。

2016年5月21日 星期六

gín-á sî



Lán iah ē 記得 ê 小學同學chhun 無 幾-ê。 Khah 有 印象ê, 大部分 lóng hia-ê 成績 khah 好ê, 班長 姓 吳, 人安靜乖巧 lò koh ian-tâu, 副班長 姓廖, siōng 古意 溫純 koh 古錐, 學藝 姓王, 我看 siōng 古錐ê 形, m̄-koh 國中ê 時 tì tio̍h 豬頭症, lán soah m̄-káⁿ kap i 相借問,  in tau 是 金紙店、風紀股長姓 蔡 siōng 大範 大才, in 爸 聽講 leh 開 工場, iah-sī 排長 姓金, 是 súi m̄-sī 古錐。

Lán ê gín-á 伴, in lóng 無算, 事實 lán tī 丹鳳無 gín-á 伴, tio̍h kàu 海山里chiah 有。 同窗ê 印象 lóng 靠雙 kha 步lián 來-ê。Lán 有 13 ê 兄弟ê 潘 家, lán 講過 第一公墓 是lán ê thit-thô 所在, in tau tio̍h tī Cha̍p-poeh-hūn 溪溝邊a,lán pat kiâⁿ kah hia, 無去 拜訪 niâ。

印象 siōng 深ê 姓 王 ê súi cha-bó͘ gín-á, lán ā m̄-chai án-chóaⁿ, chiàu in tau ê 住址 去 chhi̍h 電鈴, tī 保立達 公司 對面ê 巷á內, 結局 kâng chia̍h 果子 飲料, 尾á i 去 讀 護校。名 當然 ē 記得。 Koh 另一 chōa 是 chi̍t 間 紡織工場, 坐我隔壁ê súi cha-bó͘ gín-á 姓劉, lán tio̍h m̄-káⁿ 去 chhi̍h 電鈴ah。 Chit ê bóe-á mā 去 讀 護校。

餘他ê, 有 1 ê in 爸 是 新莊變電所ê, lán tông-ê, bóe-á 講 òe-tio̍h 白喉,也 有 1 ê 姓 徐 ê 講 有 落教。 有chi̍t-ê 國中 khai-sí 做lô͘-môa, lán ū 去 hō͘ i 請 過, 姓 許 iā-kú-káⁿ。 有 1 ê, 國中tio̍h 開始 tī 新莊街á 排 擔á,  mā是 súi人無súi miā。 Koh 有 tòa kâng 條街 ê 姓 雷,tòa 育幼院 2 ê 1 ê 姓謝 ê cha-bó͘ gín-á,cha-po͘ ê bōe記得 ah。 Koh  1 ê tòa 輔大 對面 開 文具店ê。 Koh 有 2 ê 姓蔡ê 表姐妹。姓 邱ê, 姓 羅ê, ǐ~ 無 姓 張ê? Oh,  1 ê 姓 周 ê, bóe-á 講移民 澳洲, ta̍k-lâng beh kā sàng, 卻是 相招去 雞籠 ê 和平島。 Lán tī hia hō͘ 藤壺 tu̍h phòa kha 底, 頭 pái 看tio̍h 豆腐石,水母, kap 海。

Hit nî, gún chit 班是 國泰國小五班。 畢業了後, in cha-bó͘ 鬼á, hán 講lán kap siáng leh 好 leh 行, lán 心底 有kah-ì, m̄-káⁿ 講 lah, iā m̄-káⁿ 承認, koh 去 hō͘ 讀書害--tio̍h。

2016年5月20日 星期五

chòe-kī

電視 kheng-á 內 火 燄 kah,  in 有leh報 無 boeh hang 蕃薯, 辦胚Bar B Q  chiah 是時行。Chit pái 卻是 chhèng 出人味。

M̄-koh,lán 心力老ló͘ 退化ê 款, 頭殼 hîn-hîn 無愛su-siúⁿ,kha 手 痲痺痲痺bô-ài tín-tāng,鼻空bōe 靈 bô-ài phīⁿ,目睭霧霧bô-ài 看。該然有ê 血性消絲,反骨 nńg-chiáⁿ,連聲sàu 都 變 kah tiām-chih-chih!

驚死愛錢愛面水 iā-kú-káⁿ,nō͘-nō͘ 死性跳 bōe 過 chi-in 帶 ê 身命
Kā 反骨 hiah-ê 特例 lia̍h外,thâi 雞也thang 教猴,是講nn̄g kha 行路 ê 豬,無雞 mā 無猴,kan-ta 豬 ná chia̍h phun ná 觸 人,Liâm-mi 悲哀,Thang 列入科學鐵證kap 歷史冊。



1989年5月19日是鄭南榕喪禮的日子。 當鄭南榕的喪禮隊伍遊行到總統府前的時候,人們看到的仍然是令人熟悉的蛇籠和鎮暴警察。 鎮暴部隊甚至向和平遊行的民眾噴射強力水柱,引起群眾的憤怒。 就在這個時候,詹益樺突然以用預藏的汽油淋在身上,以引火自焚的方式,撲向蛇籠的鐵絲網上掛著「生為台灣人、死為台灣魂」的布條上,用他的身體來向國民黨當局,做最嚴厲的控訴。 -- 「我願與上帝同在;不願屈服在豬槽下,鬥陣吃饙,作為一個快樂的豬。」 -詹益樺-

2016年5月19日 星期四

Bentrand Paradox

Joseph Bentrand
:
1 ê 圓形內底, 畫 1 ê 正 三角形, hit 三 ê 角 hē tī 圓ê 箍線 頂。問題: random 隨機 chhìn-chhài tī chit ê 圓形 線頂 2 點 牽 1 條 直線,  án-ni-siⁿ chit 條 直線 長 ē 比 hit ê三角形 1 條 邊線 khah 長 ê 機率 有 jōa chōe ?
頭 1 ê 解:看 長度,  1:1  -- 1/2

第二 解:看 直線中間點 落 tī toh, 1/4 

第三解: 看 角度, 1/3
Chit 3 種 解答 lóng 真有道理, án-ni, 到底 kám ē-tàng 回答 原本 ê 問題 leh?
ē-sái ê 理由 是 cháiⁿ-iūⁿ? bōe-sái ê 理由 iū-koh 是 cháiⁿ-iūⁿ ?



Random chords, selection method 1; red = longer than triangle side, blue = shorter

  1. Random chords, selection method 2
The "random endpoints" method: Choose two random points on the circumference of the circle and draw the chord joining them. To calculate the probability in question imagine the triangle rotated so its vertex coincides with one of the chord endpoints. Observe that if the other chord endpoint lies on the arc between the endpoints of the triangle side opposite the first point, the chord is longer than a side of the triangle. The length of the arc is one third of the circumference of the circle, therefore the probability that a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/3.

  • The "random radius" method: Choose a radius of the circle, choose a point on the radius and construct the chord through this point and perpendicular to the radius. To calculate the probability in question imagine the triangle rotated so a side isperpendicular to the radius. The chord is longer than a side of the triangle if the chosen point is nearer the center of the circle than the point where the side of the triangle intersects the radius. The side of the triangle bisects the radius, therefore the probability a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/2.

  • Random chords, selection method 3
    The "random midpoint" method: Choose a point anywhere within the circle and construct a chord with the chosen point as its midpoint. The chord is longer than a side of the inscribed triangle if the chosen point falls within a concentric circle of radius 1/2 the radius of the larger circle. The area of the smaller circle is one fourth the area of the larger circle, therefore the probability a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/4.
  • 2016年5月17日 星期二

    phun-pho

    南北奔波,效果是sáⁿ?
     頭殼 無 thang  hioh睏, 深思,顛倒頭殼khang-khang gōng 神, 身軀 koh tio̍h 1 禮拜 2 日補眠。



    結果雙眼 kiaⁿ-hiâⁿ 深深
    奔馳無明煩惱路途遠遠
    起身 jōa-chē 身不由己目標
    也tio̍h  thǹg換 jōa-chē 面具
    Chhùi-am 掩khàm 汝lán pún-chiâⁿ 聲sàu
    Soah 無人 bat, 無人 chùn-būn
    機械時日卻是精準無情催逼
    來來去去活人面腔 hóaⁿ-hóaⁿ 
    流pái, kàu taⁿ chia
    目眉 搖搖chhe̍k-chhe̍k 也 bōe 得
    對準他方目的地
    有路原在 舖 hia 也無路用
    擔起十字架
    勞苦 A-pa-pē ún-chún 絕對bōe過頭
    Soah 煩惱日日ê chia̍h-si̍t 
    又koh 
    恐驚tú--tio̍h 試, liam-mi tio̍h 死
    Phēng 野地ê 鳥隻 khah 不如

    2016年4月16日 星期六

    chāi-tē liû-lōng

    Our brother Hakkaian have been always longing for their root even faked or fictitious.
    Taiwanese have absurdly been homeless in Taiwan long.
    客人迷思於原鄉;
    台語人 卻 變成在地流浪者
    [Apr. 16]

    船 ia̍h-bōe tò-tńg來 日落黃昏時
    去處也 bô-tiāⁿ-ê gún boeh toh 位去
    拖磨 ê gún 身命 有時在山野
    為何來流目屎 為何會悲哀
    放棄ê gún 故鄉 總是也無惜 流浪來再流浪 風雨吹滿身 啼哭也不回來 青春 hit 當時 目屎若會流落 叫 gún boeh 如何 路 nā 行有東西 人生有光彩 雖然日頭在天 不時照落來 春天 ia kín 過去 秋天就 boeh 來 可憐 ê gún 青春 悲哀 ê 命運


    thàu-chá cheng-sîn m̄-goān lo̍h thô͘-kha, khiok siūⁿ-khí khak-si̍t Liāu Suibeng hiaⁿ chhiùⁿ chit tiâu koa lán thiaⁿ kòe. Lán sa bô i ê chhiò-sîn kap chit khoán koa chō-sêng ê 反差效果! pi~
    Jîn-seng bú-tâi i to-châi,Sūi-bêng thài ē chá lo̍h-tâi,lâng-lâng hán i lo̍k-thian pài,siàu-liām chhiò-sîn sim pi-ai
    人生舞台伊多才,瑞銘汰會早落台,人人罕伊樂天派, 數念笑神心悲哀
    His show was too short to present his talents and gifts. We could not help to miss his smiling optimistic faces.
    Chāi-tē liû-lōng án-chóaⁿ tàu,Tâi-oân chú-tē bô kha-tau, pi-koa thiaⁿ-tio̍h m̄-bián háu, berh kóng pi-chêng bōe thàu-lâu!
    在地流浪按怎湊,台灣子弟無跤兜,悲歌聽著毋免吼,欲講悲情袂透流!
    How do our talent people become homeless? Hearing the sad melody stirs our hearts, but we can not speak our tears story out loud.

    流浪之歌 Liû-lōng chi koa
    船也袂倒轉來,日落黃昏時,去處也無定的,阮要佗位去?
    Chûn iā bē tò-tńg lâi, ji̍t-lo̍h hông-hūn sî, khì-chhù iā bô-tiāⁿ ê, gún boeh toh-ūi khì?
    拖磨的阮身命,有時在山野,為何來流目屎?為何會悲哀?
    Thoa-bôa ê gún sin-miā, ū-sî chāi soaⁿ-iá , ūi-hô lâi lâu ba̍k-sái? ūi-hô ē pi-ai?
    放捒的阮故鄉,總是也無惜,流浪來再流浪,風雨吹滿身。
    Pàng-sak ê gún kò͘-hiong, chóng sī iā bô-sek, liû-lōng lâi chài liû-lōng, hong-hō͘ chhoe móa-sin.
    啼哭也不回來,青春彼當時,目屎若會流落,叫阮欲如何?
    Thî-khàu iā put hôe-lâi, chheng-chhun hit tong-sî, ba̍k-sái nā ē lâu-lo̍h, kiò gún boeh jû-hô?
    路若行有東西,人生有光彩,雖然日頭在天,有時照落來。
    Lō͘ nā kiâⁿ ū tang-sai, jîn-seng ū kong-chhái, sui-jiân ji̍t-thâu chāi thiⁿ, ū-sî chiò lo̍h-lâi.
    春天也緊過去,秋天就欲來,可憐的阮青春,悲哀的命運。
    Chhun-thiⁿ iā kín kòe-khì, chhiu-thiⁿ tō boeh lâi, khó-liân ê gún chheng-chhun, pi-ai ê miā-ūn.
    洪榮宏
    Chûn iā bē tò-tńg lâi, ji̍t-lo̍h hông-hūn sî, khì-chhù iā bô-tēng ê , gún beh toh-ūi khì?
    Thoa-bôa ê gún sin-miā, ū-sî chāi soaⁿ-iá , ūi-hô lâi lâu ba̍k-sái? ūi-hô ē pi-siong?
    Phau-khì  ê gún kò͘-hiong, chóng sī iā bô-sioh, liû-lōng lâi chài liû-lōng, hong-hō͘ chhoe móa-sin.
    Thî-khàu iā m̄ tńg-lâi, chheng-chhun hit tong-sî, ba̍k-sái nā ē lâu-lo̍h, kiò gún beh chóaⁿ-iūⁿ?
    Lō͘ nā kiâⁿ ū tang-sai, jîn-seng ū ang-kng, sui-jiân ji̍t-thâu chāi thiⁿ, puh-sî chiò lo̍h-lâi.
    Chhun-thiⁿ hiah kín kè-khì, chhiu-thiⁿ tō beh lâi, khó-liân ê gún chheng-chhun, pi-ai ê sìⁿ-miā.

    原曲由有「日本國‧栄誉国民」、「国民的作曲家」之稱的古賀政男(1904明治37年 - 1978)從朝鮮民謡《放浪歌》改編,佐藤惣之助作詞、長谷川一郎(朝鮮人蔡奎燁)演­唱。這首歌曲再昭和七年由哥倫比亞株式會社發行

    歌詞 

    船は港に 日は西に いつも日暮れにゃ 帰るのに 
    枯れた我が身は 野に山に 何が恋しうて 寢るのやら

    捨てた故鄉は 惜しまねど  風にさらされ 雨にぬれ 
    泣けどかえらぬ 青春の 熱い淚を 何としよう

    路もあるけば 南北 いつも太陽は  あるけれど
    春は束の間 秋がくる 若い命の 悲しさよ

    PS:from:ymag08
    Chit tiâu 朝鮮民謠《放浪歌》,日本「國民作曲家」古賀政男kā 改編,佐藤惣之助 thiⁿ 詞,朝­鮮人士長谷川一郎(本名蔡奎燁)演唱,昭和七年(1932年)透過哥倫比亞株式會社­發行。在照片上可以看到,韓語版《放浪歌》原唱女歌手名字為姜石燕。此去,chit 首歌曲ttio̍h àn­韓語版ê《放浪歌》,改編chòe《放浪の唄》liáu後,koh-chà hō͘ lângi改編成台語版 ê《流浪之歌》。Chit tiâu ­歌chiū 像 台灣本土民謠《雨夜花》,一直hông 改編,各國去傳唱。https://www.youtube.com/watch?v=bsTkspbT1Tk

    2016年4月10日 星期日

    廖瑞銘教授追思會

    Jîn-sè khó͘-chêng ài pia̍t-lī,pêng-iú jû chhin siàu-liām i,i lângun-loán thiàⁿ bó-gí,khó-thàn tàu-tīn bô kúi-sî。
    人世苦情愛別離,朋友如親數念伊,伊人溫暖愛母語,可嘆鬥陣無幾時。
    It's painful to see our love departs. We close friends with relatives gether here like a family but him. This warm guy we're missing loved our mother language, however, departed so early.
    Pò-thâu chi̍t-tia̍p bô saⁿ-tán,sian-siⁿ phiau-phiat hôe sian-san,tāi-hān saⁿ pek m̄-khéng ān,un-loán chhiò-sîn lâu jîn-kan。
    報頭一霎無相等,先生飄撇回仙山,大限相迫毋肯限,溫暖笑神留人間。
    Too late to caught the sign of his illness. He went to Elysium freely and easely. One's life is short and no way to postpone. His smile is keeping our heart warm.
    Châi-chêng tú-thiⁿ pah-chhian pō͘,thun lo̍h pi-oàn kap kan-khó͘, chóng ūi bó-gí ê chiân-tô͘。
    才情拄天百千步,心悶台灣天巢烏,吞落卑怨佮艱苦,總為母語的前途。
    Splendid gift he was given, he can not help worrying the future of Taiwanese, then endure much hard time.
    廖瑞銘教授追思會ing

    2016年4月3日 星期日

    清明 Myth chiap-sòa

    Cho--ji̍t, 睏 kah chi̍t 半, 發覺 ka-kī leh 睏, koh hām-bîn 做夢。  足 清楚 ka-kī leh 眠夢, 夢境 bōe 少人,óa tī 溪邊,chi̍t lâng chi̍t 路, 有 i ka-kī ê 目標。 Lán 知覺 ka-kī  leh 做夢, 想 berh 確定,走落 溪á, àⁿ 頭 看, 溪水chiah nih 清涼 kah chhiⁿ-léng,也 chiah-nih 清氣, nā眠夢, 感受 kám 有thang chiah 明? Koh 檢查 chi̍t pái,soah 矛盾, 感覺感受lóng chiah 清明, 理智 khiok 也 確定 ka-kī leh 眠夢。

    Cha-hng, tit-beh 精神 chìn-chêng, sio-siāng。 Chi̍t ê 聲音 chiah-nih 清 chiah-nih 明, 現現都 某人ê 聲,目睭 peh 金, 果然 隔壁 人, m̄ 是 hit ê 某人, leh 開講。

    Téng-pang 也 有 chi̍t kái, chi̍t 禮拜外 ê 款, 有想tio̍h beh 記 chiah bōe bōe記得,是講精神無 半點鐘久, tio̍h 真 蒙霧去ah。

    Lán 知覺 tio̍h chi̍t hāng tāi-chì, 夢境 iû-goân 足清醒, m̄-ku bōe sòa-chiap 意識 ê 世界。Iah sī, lán lâng lóng tī-teh 夢境 tō͘-oa̍h, nā án-ni, án-nóa 眾生是苦,何mih苦? Ka-kī ê 頭殼 leh 設計ka-kī ê 苦境~~


    hiān-si̍t

          Sì goe̍h cha̍p-la̍k, lán thàu-chá ba̍k-chiu peh kim, oa̍t-thâu khòaⁿ piah téng ê sî-cheng, cha̍p tiám cha̍p-gō͘ hun, chhoah chi̍t-ē t...